Interview AD “het vliegveld gaat open voor vakantievluchten, want een andere optie is er niet.”

Eerkens, kort blond krulhaar, vriendelijke lach, zachte blauwe ogen, is in pak gestoken, met daaroverheen een fluorescerend jack. ,,Na de tweede keer uitstel dacht ik wel: oei, ik werk wel aan een heel ingewikkeld project.”

Hij wil ons graag meenemen op de passenger journey. Waarmee hij bedoelt: het verhaal vertellen aan de hand van informatieborden in de hal. Even ervoor waren zijn handen een paar seconden bevroren boven het koffieapparaat, bij de opmerking dat het nog geen gelopen race is met Lelystad Airport. ,,Het gaat open, een andere optie is er wat mij betreft niet.”

De terminal is in principe al sinds 2018 klaar om in gebruik te worden genomen. Het blijft een onwerkelijk gezicht: de poortjes, de borden met de gates erop, alsof je op Schiphol bent waar net de boel ontruimd is. Alleen is alles nieuw, het plastic over de stoelen en bankjes, geen vlekje op de vloer. Het enige dat ontbreekt zijn reizigers en vliegtuigen.

Eerkens heeft in 2017 natuurlijk niet de baan als commercieel directeur geaccepteerd om vervolgens steeds een uitgestelde opening mee te moeten maken. Dus toen de Schipholdirectie hem vroeg CEO te worden, vroeg hij zich serieus af of hij dat wel zou kunnen en willen. ,,Je krijgt van alles over je heen, je hebt weinig vrienden in deze rol. Heb ik nog wel de energie om er vol voor te gaan? Ja dus.”

Hij wil graag feiten en fictie over de luchthaven scheiden, zegt hij. We staan voor een informatiekaart, met daarop de tijdspanne sinds het besluit in 2014 om van Lelystad Airport een commerciële luchthaven te maken met vluchten naar vakantiebestemmingen rond de Middellandse Zee. Met daarop de hobbels die er sindsdien verschenen.

Het gedoe rond het milieueffectrapport uit 2014, waarin niet de juiste cijfers stonden over de laagvliegroutes en de bijhorende geluidsoverlast. Het zijn fouten die in 2018 hersteld zijn, maar die er toch voor zorgden dat de luchthaven niet open kon. Diverse actiegroepen die tegen de luchthaven zijn verenigden zich in die tijd. In 2019, ook op de kaart, is er opnieuw uitstel van opening. Eerkens wijst naar het jaar 2020. ,,Toen kwam corona, dus lag het weer twee jaar stil.”

In juni vorig jaar besloot minister Harbers dat er een oplossing moet komen voor de laagvliegroute van Lemelerveld naar Zwolle. Ook moet er een natuurvergunning komen en dan kan Lelystad Airport in 2024 open. Eerkens kijkt monter op. Dat is wat hem betreft de stand van zaken.

2800 auto’s kunnen straks parkeren, de schuifdeuren die nu dicht zijn, gaan dan open. Eerkens ziet het voor zich, terwijl zijn hand een golfbeweging maakt, alsof hij een mooi vergezicht voor ogen heeft. De Nederlandse reiziger gaan we dan daar zien: gezinnen, citytrippers. Corendon, Tui en Transavia zullen hier mogelijk vliegen.

Dat Lelystad Airport de overloopluchthaven moest worden van Schiphol, was tien jaar geleden het idee. Alleen airlines die hun slot op Schiphol zouden opgeven, mochten vanaf Lelystad vliegen. Maar de Europese Commissie besloot dat Lelystad ook open moet zijn voor andere airlines. Hoe zorg je dat er geen autonome groei komt?
,,Juist doordat we het aantal vluchten gefaseerd gaan opbouwen, verwachten we dat dit nauwelijks gebeurt. Er is namelijk maar heel weinig ruimte voor ‘new entrance’ zoals we dat noemen. Dus als er maar 10.000 vluchten zijn, is dat voor nieuwkomers minder interessant.”

Dus Lelystad wordt niet vol gevlogen door andere airlines?
,,Nee. We staan volledig achter hoe we ooit bedacht zijn.”

Vindt u de zorgen van actiegroepen, gemeentebesturen, bewoners in Gelderland en Overijssel over de laagvliegroutes terecht?
,,Ik begrijp die zorg en de emotie. De laagvliegroute ligt op 1,8 kilometer, is dat hoog? Overlast wordt door iedereen anders ervaren. Ik ga bij iedereen langs hier in de buurt. Daar hebben mensen last van de overvliegende Cessna’s die op 500 meter hoogte overkomen. Luchtvaart geeft overlast, dat voel ik ook. Dus voer ik het gesprek. Nu hebben we dus een isolatieplan kunnen regelen voor deze omwonenden.”

Maar wordt die overlast overdreven dan, door de mensen in Oost-Nederland?
,,Daar kan ik geen uitspraak over doen, dat is voor iedereen anders. Ieder zijn mening. Als je denkt dat je last hebt van een vliegtuig dat op 1,8 kilometer over je hoofd komt, dan ga ik niet zeggen dat dat niet zo is.”

De actiegroepen hebben wel hun invloed gehad op de opening van de luchthaven. Hoe kijkt u naar de rol van die actiegroepen?
,,Ik denk dat dit goed is. Als je het ergens niet mee eens bent, moet er een gesprek over komen. Ik juich het alleen maar toe.”

Het frustreert hem niet, nee, fouten moet je herstellen. Hij vindt daar niet zoveel van. Dalfsenaar Leon Adegeest van Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen (SATL) vervult wat hem betreft een goede rol, daar wordt het alleen maar beter van.

Het OM doet strafrechtelijk onderzoek naar Lelystad Airport. Er zou mogelijk sprake zijn geweest van bewuste manipulatie van stikstofcijfers om de luchthaven te kunnen openen. Dat is wel schrikken?
,,Ik ben het daar niet mee eens. De mensen die betrokken zijn bij dit dossier sjoemelen, liegen en bedriegen niet. Als er fouten staan, is het fout. Maar dat dit er willens en wetens doorheen is gejast, is niet juist. Laat die procedure maar komen, dan komt de waarheid wel boven tafel. Daar hebben wij vertrouwen in.”

Door de ijskoude hal lopen we naar de toekomstige bagagehal. Een bagageafwikkeling zonder handen, volledig geautomatiseerd. Weer even die wenkbrauwen omhoog, een gewetensvraag, vindt hij, of hij zelf veel vliegt. Nee, nauwelijks. ,,We gaan altijd op vakantie naar de Alpen, we houden van wandelen en skiën.”

Eerkens groeide op in Soest, in een ‘degelijk’ gezin, als oudste van twee broers. Zijn vader zat in de bouw, zijn moeder zorgde voor het gezin. Zijn vader leerde hem vooral ‘lekker jezelf te blijven, wat er ook gebeurt’. Dat lijkt te zijn gelukt, rond Eerkens hangt geen zweem van opsmuk. Hij sjort even aan zijn hesje dat we aan moeten om op de airside te mogen lopen. ,,Hoe hoger ik kom, hoe meer ik merk dat mensen gek gaan doen. Voor mij is iedereen gelijk, of je hier nou schoonmaakt of in het management zit.”

Dat geeft hij ook aan zijn drie kinderen mee, die hun vader nu overigens een stuk minder zien. Hij was altijd coach van hun hockeyteams, maar dat lukt hem met deze baan niet meer.

Of Nederland in tijden van klimaatcrisis nog wel zit te wachten op een nieuwe luchthaven, daar kan Eerkens kort over zijn. ,,Mensen willen op reis, op familiebezoek, er even tussenuit. Stoppen met vliegen vind ik niet realistisch. Wel kun je als directeur van een nieuwe luchthaven ervoor zorgen dat het zo goed mogelijk kan, op de duurzaamste manier.” Dus gaat op Lelystad alles zoveel mogelijk elektrisch en krijgen de airlines korting als ze nieuwere vliegtuigen laten landen en opstijgen.

Dat is het verhaal dat hij op feesten en partijen vertelt. Hij wil zich niet alleen maar verdedigen. Duurzaamheid is wat hem betreft meer dan met biokerosine vliegen. Zo heeft hij ook met boeren uit de omgeving afgesproken dat zij hun producten leveren voor de horeca. Dat zij het gras maaien rond de luchthaven. ,,Financieel totaal niet interessant voor ons, maar we vinden het wel belangrijk.”

Als Lelystad Airport de natuurvergunning binnen heeft en het probleem met de laagvliegroute boven het Vechtdal is opgelost, dan vindt Eerkens dat hij er van uit moet kunnen gaan dat ‘er dan niet weer iets nieuws wordt verzonnen’. Het gaat wat hem betreft om de betrouwbaarheid van de overheid. ,,Iedereen wil die duidelijkheid: mensen die hier werken, de provincie, de bedrijven in de omgeving.”

Maar, voor de duidelijkheid: de Tweede Kamer kan de vakantieluchthaven toch nog steeds tegenhouden.
,,Klopt, kan nog steeds.”

Hoe kunt u dan uw werk doen, in die wetenschap?
,,Ik kan met die onzekerheid omgaan, daarom zit ik op deze plek. Het hoort bij deze job.”

In de huidige politieke situatie, met de ChristenUnie die tegen is en een zeer kritisch D66, wordt het lastig?
,,Ik houd me vast aan de randvoorwaarden zoals ze zijn afgesproken. Ik doe mijn ding hier. En ik kan van alles vinden en voelen over de politiek, maar daar ga ik niet over.”

Wat kunnen jullie daar zelf nog aan doen?
,,We nodigen iedereen uit om het gesprek aan te gaan, ook de politieke partijen. De ene partij accepteert die, de andere niet.”

Wat zou het betekenen als Lelystad Airport niet zou opengaan?
,,Ik ben ervan overtuigd dat we opengaan.”

Maar mocht het niet zo zijn, wat betekent het dan?
,,Daar geef ik geen antwoord op. Want dan zat ik hier niet. Dan had ik het niet gedaan.”

Hoe snel is Lelystad open na een positief politiek besluit?
,,Ongeveer negen tot elf maanden daarna. Dus november 2024, of april 2025. Of wat ons betreft eerder, als het kan.”

Het is alsof je als journalist een coverstory mag maken, je laptop krijgt, alle interviews doet, maar nooit het artikel mag schrijven. Eerkens lacht bij die vergelijking. We staan buiten. Hij knijpt zijn ogen tot spleetjes in de felle zon, op de startbaan bromt een Cessna. Elke dag komt hij met plezier hiernaartoe. 85.000 vliegbewegingen hè, dat is niet niks. Voor zijn werknemers is het wel eens moeilijk geweest de motivatie te houden. Steeds stond hij voor de troepen, legde ze uit wat er speelt, waar ze staan. Ze hebben de veerkracht, blijkt. Hij knikt, korte glimlach, ja, misschien heeft hij die zelf ook wel.

,,Fantastisch toch, dit?” Hij geniet van deze plek, waar wij een lege betonnen start- en landingsbaan in een kaal polderlandschap zien, en hij het vakantievliegveld van de toekomst.

Hoe dat voor hem voelt, als straks het eerste vliegtuig vol vakantiegangers hier vertrekt? Een brede lach. ,,Trots. Dat hoop ik wel mee te maken. Daarvoor ben ik hier.”